Wat is Pump and dump in crypto?

20 mei 2025 | 5 min leestijd

Wat is een pump and dump?

Een pump and dump (of pump en dump) is een vorm van marktmanipulatie waarbij de prijs van een aandeel of cryptomunt kunstmatig omhoog wordt gepompt (pump), om daarna met winst te worden verkocht (dump). De prijs daalt daarna keihard en de investeerders die als laatste instappen blijven achter met een hoop verlies.

Dit is een vorm van oplichting die al ver voor de opkomst van Bitcoin en crypto werd toegepast door oplichters. Al in de 18e eeuw waren er pump and dump-praktijken bekend, zoals de South Sea Bubble. Toen waren er Britse politici en zakenlui die aandelen in korte tijd flink lieten stijgen via misleiding en valse beloftes, waarna ze hun winst pakten en goedgelovige investeerders achterlieten met een brok ellende. Zelfs in die tijd werden er “influencers” ingehuurd, zoals bekende zangers en verhalenvertellers die aandelen promootten op straat. Klassieke pump and dump-praktijken dus, maar dan zonder alle digitale innovaties.

Korte samenvatting

Pump and dump is marktmanipulatie waarbij de prijs kunstmatig wordt opgedreven en daarna snel daalt, waardoor investeerders veel geld verliezen.
Pump and dump schemes worden vaak georganiseerd via social media of door grote investeerders (whales) die de markt subtiel manipuleren.
Onder andere de verdeling in tokens of red flags in smart contracts kunnen wijzen op een mogelijk pump and dump.
Lage liquiditeit en het ontbreken van locked liquidity maken een token makkelijk manipuleerbaar en vergroten het risico op een pump and dump.
Meedoen aan pump and dumps is riskant, illegaal volgens nieuwe regelgeving (zoals MiCa) en onethisch omdat het geld kost aan andere investeerders.

Pump and dump schemes in de cryptomarkt

In de cryptowereld worden pump and dump schemes vaak uitgevoerd door individuen of groepen die in korte tijd snel geld te verdienen door marktmanipulatie. Dit zijn vaak de oprichters van de token of een groep bestaande uit oplichters die samen besluiten een token te promoten op social media, terwijl ze zelf een groot deel van de tokens bezitten. Daarnaast zijn er ook professionele 'crypto whales,' bestaande uit een groep rijke investeerders die besluiten om samen de koers van een kleine token structureel op te drijven om zo veel nieuwe kleine investeerders aan te trekken.

Onderstaand worden beide vormen uitgelegd:

1. Pump en dump waarbij social media wordt ingezet

Pump and dump schemes die via social media worden georganiseerd, komen het vaakst voor en zijn het makkelijkst te herkennen. De voorbereiding en promotie van de token wordt met name gedaan op Telegram, Discord en X. Een groep investeerders probeert via social media je aandacht te trekken en vraagt je om op een specifiek tijdstip een bepaalde coin te kopen. Ze geven aan dat het project veelbelovend is en maken vaak valse beloftes. Hierdoor denk je als investeerder dat je veel winst kunt maken op je investering.

In sommige gevallen krijg je zelfs “VIP-toegang,” waardoor je eerder weet om welke coin het gaat. Maar in werkelijkheid zijn de organisatoren zelf al lang aan het inkopen geweest of zijn het juist de ontwikkelaars van de cryptocurrency die het grootste gedeelte van de tokens bezitten. Op het moment dat jij koopt en de prijs stijgt, dumpen zij hun tokens. Het gevolg is dat de prijs in enkele minuten fors daalt, tot wel -99%. Jij zit opgescheept met waardeloze tokens en zij met de winst. Een klassieke pump and dump.

Een voorbeeld van een pump and dump op social media is de vermeende pump and dump uitgevoerd door influencer Haliey Welch (bekend van het Hawk Tuah-filmpje op TikTok). Zij lanceerde op 24 december 2024 haar eigen memecoin HAWK op Solana, nadat ze deze had gepromoot op TikTok en Instagram. De marktkapitalisatie van de memecoin steeg in zeer korte tijd naar $500 miljoen, om vervolgens in nog geen zes uur met ongeveer 95% te dalen naar $25 miljoen. Daarna zijn klachten ingediend bij de Amerikaanse Securities and Exchange Commission, omdat er aanwijzingen zouden zijn van insider trading. Iets wat sterk doet denken aan een klassieke pump and dump.

Voorbeeld van de uitgevoerde pump and dump van HAWK-token (Bron: DexScreener).

2. De professionele pump en dump door whales

Pump and dump uitgevoerd door whales is moeilijker te herkennen, omdat zij vaak structureel aankopen doen over een langere periode. In feite koopt een groep rijke investeerders (whales) maandenlang geleidelijk een kleine coin in, zonder dat het opvalt. Vervolgens manipuleren ze de markt met verschillende onopvallende technieken. Er kunnen bijvoorbeeld trading bots ingezet worden die automatisch aan- en verkopen doen om te laten lijken dat er veel activiteit plaatsvindt. Zo lijkt het alsof er veel vraag is, terwijl dat niet zo is. En dan heb je nog de zogenaamde test-pumps: korte prijsstijgingen die ze expres veroorzaken om te kijken hoeveel mensen erop reageren. Als veel mensen instappen, weten ze: "Deze coin is klaar voor een echte pump."

Een andere truc is het opzetten van sellwalls. Dit zijn gigantische verkooporders die ze net boven de huidige marktprijs plaatsen. Op het eerste gezicht lijkt dat niet in hun voordeel: waarom zou je de prijs tegenhouden als je winst wilt maken? Maar dat is juist de bedoeling. Een sellwall vertraagt een prijsstijging, waardoor de manipulators de markt onder controle houden. Zo krijgen ze rustig de tijd om goedkoop tokens in te kopen, totdat ze klaar zijn voor de echte pump.

Wanneer de prijs echt begint te pieken en het er voor buitenstaanders uitziet als “een nieuwe hype,” dumpen zij hun hele voorraad tokens. Er ontstaat vervolgens een hoge verkoopdruk, waardoor de koers van de token in korte tijd fors daalt.

Hoe herken je een pump and dump?

Dagelijks worden er duizenden nieuwe tokens gelanceerd, bijvoorbeeld op Pump.fun. Veel van deze tokens zijn niks anders dan pump and dump tokens, gericht om je in de val te lokken. Gelukkig zijn er ook genoeg signalen die kunnen wijzen op een pump and dump scheme.

Algemene red flags

Plotselinge hype op social media over een onbekende coin, zoals een memecoin
Telegramgroepen die je uitnodigen voor “de volgende 100x”
Veel spam over een coin die zogenaamd “binnenkort op Binance of een andere grote exchange” komt
Een snelle en onverklaarbare prijsstijging zonder fundamenteel nieuws
Veel opgewonden mensen die op social media roepen: “koop nu!”

Red flags in het smart contract van de token

Sommige scammers verstoppen gebruiken de smart contract van de token om de markt te manipuleren. Denk aan functies waarmee ze op elk moment de handel kunnen blokkeren (trading freeze), waardoor je je tokens niet kunt verkopen. Daarnaast zijn contracten verdacht die niet geverifieerd of renounced zijn. Niet-geverifieerde contracten zijn niet openbaar en geven dus geen inzage in bijvoorbeeld de verdeling van de tokens. Met tokens zonder renounced ownership kan de eigenaar nog altijd aanpassingen kan doorvoeren, zoals het bijdrukken van nieuwe tokens.

Trading freeze: de eigenaar kan op elk moment de handel pauzeren of blokkeren.
Blacklist-functies: specifieke wallets kunnen worden uitgesloten van kopen of verkopen.
Extreme transactiekosten: er kunnen verborgen fees zijn die direct naar de ontwikkelaar gaan.
Niet-geverifieerde contracten: de code is niet openbaar, dus je weet niet wat erin zit.
Geen renounced ownership: de eigenaar heeft nog controle en kan functies aanpassen of misbruiken.

Verdeling van tokens die wijzen op pump and dump schemes

Ook de verdeling van de tokens kan wijzen op een pump and dump scheme. Wanneer één wallet meer dan 50% bezit, heeft deze macht over de koersontwikkeling van de token. Dumpt deze wallet zijn tokens, dan daalt de prijs in korte tijd fors.

Een token burn een positief teken zijn. Een token burn haalt tokens uit omloop door ze te versturen (verbranden) naar een dead wallet. Hierdoor willen ontwikkelaars schaarste creëren en laten ze aan investeerders zien dat ze de tokens niet zelf willen houden of de prijs willen dumpen. Het is daarom belangrijk om te controleren of de token burn echt heeft plaatsgevonden in het smart contract. Een burnadres is alleen veilig als het een écht vergrendeld dead address is (zoals 0x000…dead) waar niemand meer bij kan.

Verdeling van tokens: als één wallet meer dan 50% bezit, of een paar wallets samen de meerderheid, loop je groot risico op een dump.
Whales kunnen dumpen: grote houders kunnen in één keer verkopen en zo de prijs laten kelderen.
Burn claims controleren: wordt er gezegd dat “90% is geburned”? Check of dat echt klopt.
Echt burnadres: alleen burnadressen zoals 0x000...dead zijn betrouwbaar, omdat niemand daar nog bij kan.

Liquiditeit als rode vlag bij een pump and dump

Tot slot kan de liquiditeit van een token veel zeggen over hoe eerlijk (of oneerlijk) een project in elkaar zit. Oplichters kunnen namelijk de liquiditeit gebruiken voor hun eigen gewin en voor het opzetten van een pump and dump scheme.

Heeft een token een lage liquiditeit en marktkapitalisatie, dan kunnen een paar grote orders de prijs enorm beïnvloeden. Oplichters kunnen dan met weinig geld grote prijsschommelingen veroorzaken en zo een pump forceren. Na het verkopen van hun tokens stort de prijs en ook de liquiditeit in, waardoor het nog moeilijker is om je tokens te verkopen en er geen kopers meer zijn om de verkoopdruk op te vangen.

Daarnaast is het verstandig te kijken naar de locked liquidity. Is deze gelockt, dan weet je dat de ontwikkelaars van het project de liquiditeit voor een bepaalde tijd hebben vastgezet. Hierdoor kunnen ze het geld niet zomaar weghalen, wat het risico op een rug pull of pump and dump aanzienlijk verkleint. Is er geen locked liquidity? Dan is het voor oplichters eenvoudig om liquiditeit weg te halen en te manipuleren.

Liquiditeit speelt dus een belangrijke rol bij het ontdekken van mogelijk pump and dump. Let op de volgende zaken:

Lage liquiditeit = makkelijk te manipuleren: met een paar duizend dollar in de liquiditeitspool is de prijs enorm gevoelig voor kleine aankopen of verkopen.
Snelle crash bij een dump: als er geen kopers zijn om de verkoop op te vangen, keldert de prijs zodra de oplichters verkopen.
Geen gelockte liquiditeit: Dat is een rode vlag. Het team kan de liquiditeit op ieder moment uit het project halen.
Te korte lockduur: een lock van een paar dagen of weken is verdacht. Serieuze projecten locken voor maanden of zelfs jaren.
Verdachte ratio’s: als de marktkapitalisatie miljoenen bedraagt, maar er is maar $5.000 liquiditeit, klopt er iets niet. Een goede liquiditeit is vaak rond de 80% van de marktkapitalisatie.

Tip: Er bestaan platforms zoals DexTools en DexScreener die je inzicht geven in de liquiditeit, locked liquidity en de verhouding tussen liquiditeit en marktkapitalisatie.

Waarom je nooit moet meedoen aan een pump and dump

Je weet nu de ins en outs van pump and dump groepen en tokens. Je denkt misschien: ik kan hier toch gewoon ook mijn voordeel uit halen? Wat als ik op tijd verkoop, vóór de pump and dump wordt uitgevoerd? Dan kan ik toch veel winst maken? In theorie is dat zeker mogelijk, maar in de praktijk lijkt het altijd te mooi om waar te zijn!

Organisatoren van een pump and dump proberen jou namelijk altijd een stap voor te zijn. Je weet meestal pas dat het om een pump and dump gaat als zij al zijn weggerend met jouw geld. Jij bent immers de persoon die hun winst mogelijk maakt.

Daarnaast is meedoen aan pump and dump schemes straks verboden onder de nieuwe cryptowetgeving MiCa. En dan hebben we het nog niet eens over het feit dat je geld verdient over de rug van anderen.

Hoe de Autoriteit Financiële Markten (AFM) toezicht houdt op marktmisbruik

De Autoriteit Financiële Markten (AFM) houdt actief toezicht op marktmanipulatie, waaronder pump and dump schemes. Ze proberen verdachte handelsactiviteiten op gereguleerde markten op te sporen. Bij aanwijzingen voor misleiding of manipulatie kunnen ze onderzoeken starten.

Daarnaast werkt de AFM samen met andere toezichthouders om fraude en manipulatie te bestrijden. Ze kunnen boetes opleggen en in ernstige gevallen strafrechtelijke stappen ondersteunen.

Gelukkig wordt het toezicht op marktmanipulatie alleen maar uitgebreid met strengere regelgeving voor crypto’s, zoals MiCa. Hierdoor krijgt de AFM meer middelen en bevoegdheden om illegale pump and dump praktijken in deze snelgroeiende markt aan te pakken.

Conclusie

Pump and dump schemes zijn oude vormen van marktmanipulatie die ook in de cryptowereld veel voorkomen. Ze zorgen ervoor dat vooral kleine, onervaren investeerders flink verlies lijden, terwijl organisatoren en grote houders hun winst pakken. Het signaleren van verdachte tekenen zoals plotselinge hype, verdachte smart contracts en lage of niet-gelockte liquiditeit kan helpen deze praktijken te vermijden. Meedoen aan pump and dumps is niet alleen riskant, maar wordt ook steeds vaker verboden door wetgeving zoals MiCa. Toezichthouders zoals de AFM houden actief toezicht om marktmanipulatie tegen te gaan en de cryptomarkt veiliger te maken.