Wat zijn smart contracts en hoe werken ze?

Wat zijn smart contracts?

Een smart contract (slimme contract) is een digitaal contract dat geautomatiseerd wordt uitgevoerd zodra er aan vooraf bepaalde voorwaarden is voldaan. Dit gebeurt op decentrale wijze via blockchaintechnologie. In feite neemt een smart contract de noodzaak van een derde partij, zoals een notaris of arbiter weg.

Smart contracts zijn volledig programmeerbaar en daardoor erg flexibel. Dit betekent dat programmeurs zelf kunnen bepalen wat de voorwaarden zijn waaraan voldaan moet worden. Daarnaast is een smart contract transparant en onveranderbaar. Iedereen kan namelijk inzien wat er beschreven staat in de smart contract en na uitvoering kan dit niet terug worden gedraaid. Na acceptatie en executie van het contract kun je niet meer terug, tenzij dit beschreven staat in het contract. Smart contracts spelen een sleutelrol bij gedecentraliseerde applicaties (dApps) en de gehele DeFi-sector, die gebruik maken van smart contracts om hun dienstverlening uit te kunnen voeren.

In tegenstelling tot traditionele contracten, waarin de uitvoering vaak afhankelijk is van menselijke handelingen of juridische procedures, voeren smart contracts automatisch uit wat is afgesproken, volgens het principe “code is law”, wat het erg betrouwbaar maakt en niet open voor interpretatie.

Voorbeeld: Stel je wilt een huis kopen. Normaal gesproken duurt dit proces weken of zelfs maanden, omdat er verschillende partijen betrokken zijn bij het proces, zoals de makelaar, notaris en bank. Je moet met een makelaar onderhandelen over de prijs en je moet daarna naar de notaris om de overdracht te regelen. Daarnaast moet je ook nog eens naar de bank om de hypotheek te regelen. Elk onderdeel kost tijd en geld, en er is altijd een kans op fouten of vertraging.

Wie smart contracts gebruikt, kan dit allemaal veel sneller, efficiënter en voordeliger doen. Als koper leg je samen met de verkoper alle voorwaarden vast in het smart contract, zoals de prijs, de opleverdatum en de voorwaarde dat een inspectie moet zijn goedgekeurd. Zodra aan al deze voorwaarden is voldaan, voert het smart contract automatisch de betaling en de overdracht van eigendom uit. Het eigendom wordt direct op de blockchain vastgelegd, wat het proces transparanter en moeilijker te manipuleren maakt. Hoe regel je de hypotheek dan? Ook dit kun je doen met een smart contract via een kredietverstrekker, zoals een DeFi-protocol of een traditionele kredietverstrekker zoals een bank.

---

Korte samenvatting

• Een smart contract is een geautomatiseerd digitaal contract dat zelfstandig wordt uitgevoerd zodra aan vooraf vastgelegde voorwaarden is voldaan.
• De contractcode wordt opgeslagen op een blockchain en automatisch uitgevoerd zonder menselijke tussenkomst, wat zorgt voor betrouwbaarheid en transparantie.
• Smart contracts worden momenteel veel gebruikt in de DeFi-sector en NFT’s.
• Smart contracts zijn sneller, goedkoper, transparanter en volledig geautomatiseerd, terwijl traditionele contracten afhankelijk zijn van menselijke afhandeling.
• Oracles maken het mogelijk om externe gegevens naar de blockchain te brengen, wat essentieel is voor realistische toepassingen.
• Het concept werd in 1994 bedacht door Nick Szabo. De doorbraak kwam in 2015 met Ethereum als eerste smart contract-platform.

---

Hoe werken smart contracts?

Een smart contract bestaat uit programmeercode die is opgeslagen op een blockchain. In de code staan zeer gedetailleerde voorwaarden beschreven. Het kan zo uitgebreid geprogrammeerd worden als men wil. Wanneer aan de voorwaarden is voldaan, wordt het smart contract (wanneer deze natuurlijk op voorhand is geaccepteerd door beide partijen) automatisch uitgevoerd. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn wanneer een betaling is voldaan of de levering is bevestigd.

De werking is transparant: de uitkomst is zichtbaar voor alle betrokkenen en kan achteraf niet meer worden aangepast, omdat het contract op de blockchain is opgeslagen.

Hoe wordt een smart contract gemaakt?

Meestal worden smart contracts geschreven met programmeertalen die speciaal zijn ontwikkeld voor blockchaintechnologie. Ethereum gebruikt bijvoorbeeld Solidity, terwijl andere platformen eigen talen gebruiken. Zo hanteert Solana bijvoorbeeld zijn eigen programmeertalen.

Zodra de code is geschreven, wordt het smart contract via een transactie geüpload naar de blockchain. Op de blockchain werkt een netwerk van nodes aan het valideren van transacties en het beveiligen van het netwerk. Na bevestiging door deze nodes is het contract actief en kan het worden aangeroepen door gebruikers of andere contracten.

Elke interactie met een smart contract wordt gezien als een transactie en brengt meestal transactiekosten (gas fees) met zich mee, afhankelijk van de complexiteit van de uitvoering.

Gebruik van smart contracts

Er zijn verschillende use cases bekend van smart contracts. In het algemeen worden smart contracts momenteel met name binnen de DeFi-sector benoemd, maar ze hebben het potentieel om in verschillende sectoren toegepast te worden.

Huidige toepassingen

Financiën & DeFi

Momenteel worden smart contracts (slimme contracten) in het dagelijks leven toegepast binnen DeFi. Smart contracts worden op gedecentraliseerde applicaties (dApps) gebruikt voor onder andere staking, yield farming en lending.

NFT’s

Binnen de NFT-sector (digitale kunst) worden smart contracts gebruikt voor het creëren van collecties, het uitbetalen van royalty's en het verhandelen van NFT's.

Verzekeringen

Op kleine schaal worden smart contracts al ingezet om reisverzekeringen af te sluiten. Wanneer aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan, vinden automatische uitbetalingen plaats. Denk aan compensatie bij een vertraagde vlucht op basis van data van betrouwbare orakels (diensten die externe gegevens naar de blockchain kunnen halen).

Potentiële toekomstige toepassingen

Logistiek en supply chains

Smart contracts zouden in de toekomst een belangrijke rol kunnen spelen in de logistieke en supply chain-sector. Ze zouden de traceerbaarheid van goederen kunnen verbeteren door bijvoorbeeld QR-codes te koppelen aan de blockchain. Elk onderdeel van het traject (zoals verzending, douane of levering) zou automatisch kunnen worden gelogd en geverifieerd, wat fraude vermindert en transparantie verhoogt.

Vastgoed

Ook de vastgoedsector zou gebruik kunnen maken van smart contracts voor het verhandelen van huizen en andere gebouwen zonder tussenkomst van een derde partij. Het automatiseren van koop- en verkoopprocessen zou in potentie de behoefte aan een makelaar of notaris kunnen wegnemen, omdat je met een smart contract de eigendomsoverdracht en betaling zou kunnen automatiseren.

Identiteitsverificatie en certificering

In de toekomst kunnen smart contracts worden gebruikt voor het vastleggen van digitale identiteiten, diploma’s en certificaten op de blockchain. Dit maakt verificatie snel, veilig en vervalsingsbestendig, zonder afhankelijk te zijn van centrale autoriteiten.

Wat zijn de voordelen van smart contracts?

Het gebruik van een smart contract in processen brengt verschillende voordelen met zich mee:

• Efficiëntie: Processen worden snel en automatisch uitgevoerd.
• Transparantie: Elke stap is voor alle betrokken partijen te controleren op de blockchain.
• Kostenbesparing: Het gebruik van een smart contract haalt de behoefte aan een derde partij, zoals een notaris, weg.
• Beveiliging: Blockchaintechnologie maakt het veranderen van gegevens vrijwel onmogelijk.
• Onpartijdigheid: De uitvoering is objectief en volgt exact de afspraken zoals vastgelegd in de code.

Wat zijn de risico’s?

Naast veel voordelen zijn er ook nadelen en risico's verbonden aan het gebruik van smart contracts:

• Geen ruimte voor menselijke fouten: Het contract voert uit wat is geprogrammeerd, zonder empathie of nuance.
• Onveranderlijkheid: Dankzij de onveranderlijkheid van een smart contract kunnen fouten in het contract niet zomaar worden aangepast.
• Complexiteit: Het opstellen en implementeren van gedetailleerde en complexe smart contracts vereist specialistische kennis van blockchain technologie.
• Kwetsbaarheid voor bugs: Smart contracts kunnen kwetsbaar zijn voor kwaadwillenden. Fouten of gaten in de code kunnen zorgen voor grote problemen, zoals bij de ‘The DAO’-hack in 2016, waarbij miljoenen dollars aan ether verloren gingen door een fout in het contract zelf.

Smart contracts vs traditionele contracten

Smart contracts maken het afsluiten van contracten in het algemeen efficiënter dan het afsluiten van traditionele contracten. Hieronder zijn de voordelen van slimme contracten ten opzichte van traditionele contracten in kaart gebracht:

Aspect	Traditioneel contract	Smart contract
Uitvoering	Handmatig, via menselijk handelen of rechtbank	Automatisch, via code
Transparantie	Afhankelijk van toegang tot documenten	Volledig transparant op de blockchain
Veranderbaarheid	Aanpasbaar (eventueel achteraf)	Onveranderlijk zodra op de blockchain geplaatst
Vertrouwen	Gebaseerd op juristen/rechtsstelsels	Gebaseerd op code en blockchainnetwerk
Tijdsduur & kosten	Lang en kostbaar (notarissen, advocaten)	Snel en relatief goedkoop

Bekende smart contract-platformen

Ethereum is het eerste platform dat gebruikmaakt van smart contracts en wordt daarmee beschouwd als de pionier op het gebied van smart contracts. Inmiddels zijn er talloze smart contract-platformen, elk met hun eigen voordelen:

• Solana: Razendsnel en lage transactiekosten, populair bij NFT’s en het creëren van nieuwe tokens zoals memecoins.
• Avalanche: Hoge verwerkingssnelheid en compatibel met Ethereum.
• Cardano: Gebaseerd op academisch onderzoek en peer-reviewed.
• BNB Chain: Gebruikt binnen het Binance-ecosysteem en onder andere voor het creëren van BSC-tokens.
• Polkadot: Focus op interoperabiliteit tussen verschillende blockchains.

Samenwerking tussen smart contracts en oracles

Willen smart contracts echt op grote schaal gebruikt worden, dan moeten oracles hierbij helpen. Het is namelijk niet mogelijk om externe gegevens naar een blockchain gebaseerd systeem te halen zonder een oracle. Een oracle is een dienst die externe data (zoals temperatuur, sportuitslagen of wisselkoersen) betrouwbaar op de blockchain zet. Voorbeelden van blockchains en projecten die oracles aanbieden zijn Chainlink, API3 en Band Protocol.

Geschiedenis van smart contracts

Een computerwetenschapper genaamd Nick Szabo beschreef in 1994 het concept van smart contracts. Hij omschreef hoe protocollen de uitvoering van beloftes konden afdwingen zonder tussenpersonen via programmeerbare overeenkomsten.

In 2015 kreeg het idee pas echt een doorbraak toen Ethereum werd ontwikkeld als het eerste smart contract-platform. Ethereum maakte het mogelijk om complexe, zogeheten ‘Turing-volledige’ smart contracts te maken. Hiermee kun je praktisch alles programmeren, zolang de uitvoering maar goed is.

Szabo is tevens de bedenker van Bit Gold, een digitale activa die de basis vormde voor de latere ontwikkeling van Bitcoin. Mede hierom denken sommigen dat Szabo de mysterieuze Bitcoin-uitvinder Satoshi Nakamoto is.

Conclusie

Smart contracts vormen een revolutionaire ontwikkeling binnen de digitale wereld. Ze maken het mogelijk om afspraken op een snelle, veilige en transparante manier vast te leggen en automatisch uit te voeren, zonder tussenkomst van derde partijen. Hoewel er nog uitdagingen zijn, zoals complexiteit en kwetsbaarheid voor bugs, bieden smart contracts tal van voordelen die ze geschikt maken voor uiteenlopende toepassingen, van DeFi tot vastgoed en logistiek. Met verdere technologische ontwikkeling en integratie van oracles lijkt de rol van smart contracts in onze samenleving in potentie alleen maar groter te worden.