Wat is block size in crypto en waarom is het belangrijk?

Wat is block size?

Block size (bloklimiet) is de maximale hoeveelheid transactiedata die in één blok op een blockchain mag worden opgenomen. Een blockchain, de naam zegt het al, bestaat uit een keten van blokken, waarbij elk blok een bundel bevat van goedgekeurde transacties. De block size bepaalt hoeveel van die transacties tegelijk kunnen worden vastgelegd in een nieuw blok. Deze limiet is vastgelegd in de regels van het protocol en geldt voor alle deelnemers in het netwerk. Zodra een blok is toegevoegd aan de blockchain, staan de transacties vast en kan het niet meer worden aangepast.

Je kunt block size vergelijken met het aantal stoelen in een vliegtuig. Meer stoelen betekent dat meer passagiers tegelijk mee kunnen, maar het vliegtuig moet nog steeds veilig kunnen opstijgen en landen binnen dezelfde infrastructuur.

Korte samenvatting

• Block size bepaalt hoeveel transactiedata er in één blok op een blockchain kan worden verwerkt.
• Een beperkte block size zorgt bij drukte voor concurrentie tussen transacties en hogere fees.
• Grotere blokken verhogen de capaciteit, maar stellen ook hogere eisen aan netwerk en nodes.
• Block size kan worden vormgegeven via vaste datalimieten, gewogen blokken of gaslimieten.
• Het block size-debat laat zien dat deze parameter invloed heeft op schaalbaarheid en decentralisatie.

Hoe werkt block size in de praktijk?

Als gebruikers van een cryptocurrency transacties versturen, komen deze eerst terecht in de mempool. Dit is een openbare wachtruimte waarin onbevestigde transacties worden verzameld. Miners of validators selecteren transacties uit deze mempool en bundelen ze samen in een nieuw blok, totdat de maximale block size (of een andere protocolgrens) is bereikt. Hierna wordt het gevormde blok uitgezonden naar het netwerk, waar andere nodes controleren of het blok geldig is en of de miner of validator zich aan de regels heeft gehouden. Na deze verificatie wordt het blok toegevoegd aan de blockchain.

Als er op een gegeven moment veel gebruikers veel transacties willen versturen, kan het zijn dat er meer transacties worden aangeboden in de mempool dan de block size toelaat. Gebruikers kunnen een hogere vergoeding bieden om hun transactie sneller bevestigd te krijgen. Op deze manier ontstaat er concurrentie om de beschikbare block size en dus hogere kosten bij langere wachttijden.

Waarom is block size belangrijk?

Block size beïnvloedt meerdere belangrijke onderdelen van een blockchain. Zo maakt een grotere block size het mogelijk om meer transacties per blok te verwerken, waardoor transactiekosten lager kunnen zijn als het druk is op het netwerk. Daarnaast zorgen grotere blokken voor meer dataverkeer tussen nodes. Hierdoor kan het meer tijd kosten om een blok over het netwerk te verspreiden.

Deze langere verspreidingstijden vergroten de kans op tijdelijke splitsingen van de blockchain (en dus verspild werk), wat gevolgen kan hebben voor de efficiëntie en veiligheid van het netwerk. Daarnaast stelt een groter blok hogere eisen aan bandbreedte, opslag en rekenkracht. Als deze eisen te hoog worden, zijn er minder miners die een volledige node kunnen draaien, waardoor de decentralisatie van het netwerk onder druk komt te staan.

Block size en transactiekosten

Een beperkte block size betekent dat blokruimte schaars is. Hierdoor kunnen transacties in tijden van hoge netwerkactiviteit met elkaar concurreren om in het volgende blok te worden opgenomen. Miners en validators geven bij drukte voorrang aan transacties met hogere network fees. Dit mechanisme vormt de basis van fee markets en helpt het netwerk zich te beschermen tegen spam en overbelasting.

Bij blockchains met smart contracts wordt block size vaak indirect vormgegeven via een gaslimiet per blok. In plaats van een vaste datalimiet wordt op protocolniveau bepaald hoeveel rekenwerk en opslag er maximaal per blok mag plaatsvinden. Complexere transacties verbruiken daardoor meer gas en nemen zo relatief meer blokruimte in beslag.

Verschillende vormen van block size

Niet alle blockchains hanteren block size op dezelfde manier. In de praktijk worden hiervoor verschillende modellen gebruikt:

• Vaste limiet in bytes: een blok heeft een maximale grootte in datavolume, ongeacht het type transacties. Bitcoin (BTC) hanteerde oorspronkelijk bijvoorbeeld een vaste bovengrens van 1 MB per blok.
• Gewogen block size: hierbij telt niet alle transactiedata even zwaar mee voor de block size. Dit zorgt ervoor dat blokruimte efficiënter wordt gebruikt zonder dat het netwerk zwaarder wordt belast. Bitcoin maakt hier gebruik van sinds de SegWit-upgrade, waarbij witness data (digitale handtekeningen) minder zwaar meetellen.
• Gaslimiet per blok: de block size is gebaseerd op rekenwerk en opslag in plaats van pure datagrootte. Complexere transacties verbruiken meer gas en nemen daardoor relatief meer blokruimte in beslag. Zo bepaalt Ethereum (ETH) de maximale activiteit per blok via een gaslimiet.
• Adaptieve limieten: in plaats van een vaste bovengrens past het protocol de toegestane block size geleidelijk aan op basis van recent netwerkgebruik. Dit is een minder voorkomende vorm van block sizes.
  Ondanks deze verschillen blijft het kernprincipe gelijk: het protocol bepaalt hoeveel activiteit er per blok is toegestaan en die regel kan niet zomaar worden aangepast.

Het Bitcoin block size-debat uitgelegd

Block size is al lange tijd onderwerp van discussie in de cryptowereld. Vooral binnen het Bitcoin-netwerk heeft het vergroten van de block size voor onenigheid gezorgd. Het ging hierbij om een fundamenteel debat over schaalbaarheid en decentralisatie. Uiteindelijk resulteerde dit debat in een hard fork en het ontstaan van Bitcoin Cash, dat koos voor grotere blokken om meer transacties rechtstreeks op de blockchain te kunnen verwerken. Dit laat zien dat block size niet alleen een technische parameter is, maar ook relevant is voor bredere infrastructuurkeuzes.

Waarom block size niet alles bepaalt

De prestaties van een blockchain zijn niet uitsluitend afhankelijk van de block size. Ook factoren zoals block time, netwerkarchitectuur, fee-mechanisms en schaaloplossingen zoals rollups of betalingskanalen (zoals het Bitcoin Lightning Network) spelen een belangrijke rol. Veel moderne cryptonetwerken kiezen ervoor om schaalbaarheid te verbeteren door transacties slimmer te verwerken of deels buiten de hoofdblockchain af te handelen, in plaats van uitsluitend de block size te vergroten.

Conclusie

Block size is een fundamentele parameter binnen blockchainprotocollen die direct invloed heeft op transactiekosten, netwerkprestaties en decentralisatie, maar het is geen op zichzelf staande oplossing voor schaalbaarheid. Hoewel een grotere block size meer transacties per blok mogelijk maakt, brengt dit ook technische en infrastructurele uitdagingen met zich mee die de toegankelijkheid van het netwerk kunnen beperken. Daarom kiezen veel moderne blockchains voor een bredere aanpak, waarbij block size wordt gecombineerd met andere optimalisaties zoals efficiëntere transactieverwerking en schaaloplossingen buiten de hoofdblockchain.