Wat is een mempool en waarom is deze belangrijk voor cryptotransacties?

Wat is een mempool?

Een mempool (afkorting van memory pool) is een soort digitale wachtkamer voor cryptotransacties die zijn aangemaakt, maar nog niet zijn bevestigd. Want zodra je een cryptotransactie verstuurt, wordt deze nog niet direct definitief vastgelegd op de blockchain. Alle blockchains maken gebruik van soortgelijke wachtrijmechanisme zoals mempools om transacties in goede orde te verwerken. Als er geen mempools zouden zijn, zouden transacties willekeurig of chaotisch verwerkt worden. Dit zou het netwerk instabiel en onbetrouwbaar maken.

Daarmee is de mempool een essentiële schakel tussen gebruikers die transacties versturen en het netwerk dat deze transacties uiteindelijk valideert en definitief maakt. Dit is overigens niet altijd zo geweest, maar is geleidelijk ontstaan naarmate blockchains groter en actiever werden.

Belangrijk om te weten is dat er per cryptocurrency meerdere mempools zijn; er is dus niet één centrale mempool. We leggen je dit verder uit in dit artikel.

Korte samenvatting

• Een mempool is een digitale wachtruimte waarin cryptotransacties wachten voordat ze definitief op de blockchain worden bevestigd.
• Elke blockchain-node heeft zijn eigen mempool, waardoor er geen centrale of vaste volgorde van transacties bestaat.
• Miners en validators selecteren transacties uit de mempool, waarbij transacties met hogere network fees meestal voorrang krijgen.
• Bij drukte op het netwerk kan de mempool vollopen, wat leidt tot langere wachttijden en hogere transactiekosten.
• Inzicht in de mempool helpt gebruikers om betere keuzes te maken over timing en fees bij het versturen van transacties.

Waarom blockchains niet zonder mempool kunnen

In tegenstelling tot traditionele betaalsystemen zoals banken of betaalapps, werken blockchains zonder een centrale partij die transacties onmiddellijk goedkeurt. Daarom is er een andere manier nodig om transacties op een decentrale manier te verwerken. Cryptonetwerken bestaan daarom uit duizenden onafhankelijke computers, zogenaamde nodes, die samen controleren of transacties geldig zijn. Uiteindelijk is het één (of een klein deel) van die deelnemers (miners of validators) die de transacties daadwerkelijk opnemen in een nieuw blok op de blockchain.

Omdat nieuwe blokken vaak met een vooraf vastgestelde frequentie worden aangemaakt (ongeveer elke 10 minuten bij Bitcoin) en een beperkte block size hebben (het maximale aantal transacties per blok), ontstaat er vrijwel altijd een wachtrij. De mempool is ontworpen om deze wachtrij te beheren. Het zorgt ervoor dat transacties worden verzameld, gecontroleerd en gesorteerd voordat ze definitief op de blockchain worden vastgelegd. Dit maakt het netwerk schaalbaar en veilig, zelfs wanneer er veel activiteit is.

Hoe gaat een transactie door de mempool heen?

Stap 1: Een transactie wordt verstuurd
Op het moment dat je in je crypto wallet op "verzenden" klikt, wordt er een transactie aangemaakt. Je wallet ondertekent deze transactie met een digitale handtekening, waarmee je laat zien dat jij de eigenaar bent van de crypto die je wilt versturen én dat je toestemming geeft om deze te verzenden. Bij het versturen van een transactie geef je ook aan hoeveel network fees je bereid bent te betalen.

Stap 2: De transactie wordt verspreid over het netwerk
Na het ondertekenen wordt de transactie verspreid over het blockchainnetwerk. Zo ontvangen verschillende nodes de transactie ongeveer tegelijkertijd.

Stap 3: De nodes controleren of de transactie geldig is
Elke node die jouw transactie ontvangt, controleert zelfstandig of de transactie aan de regels voldoet. Zo wordt gecontroleerd of je voldoende saldo hebt, of de digitale handtekening klopt en of de transactie correct is opgebouwd volgens het protocol van de blockchain.

Stap 4: De transactie komt in de mempool
Als de transactie geldig wordt verklaard, wordt deze geplaatst in de mempool van de node. Vanaf dit moment staat de transactie in de wachtrij en wacht deze op bevestiging. Omdat elke node zijn eigen mempool heeft, kan het voorkomen dat dezelfde transactie in meerdere mempools tegelijk staat. Via een block explorer kunnen gebruikers deze onbevestigde transacties bekijken en zien of een transactie nog in de mempool staat en hoe druk het netwerk is.

Stap 5: Miners of validators kiezen transacties
Afhankelijk van het consensusmechanisme dat de blockchain gebruikt, wordt bepaald wie een nieuw blok mag toevoegen aan de blockchain. De miners (bij Proof-of-Work) of validators (bij Proof-of-Stake) die een nieuw blok mogen toevoegen, selecteren transacties uit hun eigen mempool om op te nemen in het nieuwe blok. Daarbij geven zij meestal voorrang aan transacties met hogere transactiekosten.

Stap 6: De transactie wordt bevestigd
Zodra een miner of validator het nieuwe blok aan de blockchain heeft toegevoegd, is de transactie definitief bevestigd. De transactie wordt daarna uit alle mempools verwijderd, omdat deze nu is uitgevoerd en permanent op de blockchain staat.

Is er één mempool per cryptocurrency?

Nee, hoewel er vaak over "de mempool" wordt gesproken, betekent dit niet dat er één centrale mempool bestaat. Elke node heeft namelijk zijn eigen mempool, met daarin de transacties die deze node heeft ontvangen en goedgekeurd. In periodes met lage netwerkactiviteit lijken mempools veel op elkaar, omdat transacties zich dan snel over het netwerk verspreiden. Tijdens drukke periodes kunnen er juist verschillen ontstaan tussen mempools.

Deze decentrale opzet voorkomt dat één partij controle heeft over de transactiestroom en draagt bij aan de veiligheid van het netwerk. Daarnaast betekent dit ook dat er geen vaste volgorde is en dat niet alle transacties in elke mempool aanwezig zijn.

Transactiekosten (network fees) en prioriteit

Een belangrijke eigenschap van de mempool is dat transacties niet op volgorde van binnenkomst worden verwerkt, maar op basis van prioriteit. Die prioriteit wordt grotendeels bepaald door de network fee die een gebruiker aan zijn transactie toevoegt. Dit is de vergoeding die je betaalt aan het netwerk voor het verwerken van je transactie.

Miners en validators ontvangen deze fees als onderdeel van hun blockreward voor hun werk en hebben daardoor een financiële motivatie om transacties met hogere fees eerder te verwerken. Transacties met een lage network fee blijven daardoor vaak langer in de mempool wachten. Dit mechanisme werkt als een soort markt, waarbij gebruikers met elkaar concurreren om de beperkte blockruimte in nieuwe blokken.

Wat gebeurt er bij drukte op de mempool?

Wanneer veel mensen tegelijkertijd transacties versturen, kan de mempool vollopen. Er ontstaat dan mempool-congestie, oftewel drukte op het netwerk, waardoor transacties niet meteen verwerkt kunnen worden. Deze drukte ontstaat vaak bij hoge volatiliteit, populaire NFT-lanceringen of plotselinge nieuwsgebeurtenissen.

Het netwerk werkt technisch gezien nog steeds zoals normaal, maar doordat er meer transacties zijn dan beschikbare blokruimte, nemen de wachttijden en kosten toe. Dit kan frustrerend zijn, vooral voor gebruikers die niet direct begrijpen wat een mempool is en waarom hun transactie vertraagd is.

Kunnen transacties vastlopen in de mempool?

Ja, een transactie kan langere tijd in de mempool blijven als de ingestelde network fees te laag zijn tijdens drukte op het netwerk. In sommige gevallen kan een transactie zelfs uit de mempool verdwijnen. Dit betekent niet dat je crypto verdwijnt, maar dat de transactie nooit is bevestigd en je funds gewoon in je wallet blijven staan.

Op sommige blockchains en bij bepaalde wallets is het mogelijk om een transactie te versnellen, te vervangen of te annuleren. Dit verschilt per cryptocurrency en per netwerk, waardoor een goede fee-inschatting belangrijk is.

Hoe kun je de mempool gebruiken?

Hoewel de mempool voor veel gebruikers onzichtbaar blijft, kan inzicht erin helpen om betere transactiebeslissingen te maken. Je kunt bijvoorbeeld kijken hoe druk het is op het netwerk en welke kosten op dat moment gebruikelijk zijn. Zo kun je bepalen of het verstandig is om een transactie nu te versturen of juist even te wachten. Er zijn verschillende websites beschikbaar waarop gebruikers de mempool kunnen bekijken en inzicht krijgen in onbevestigde transacties en netwerkdruk.

Moderne crypto wallets doen dit automatisch door actuele mempoolgegevens te analyseren en een fee-advies te geven. Toch is het ook voor handelaren nuttig om te begrijpen wat er achter de schermen gebeurt. Zo voorkom je dat een transactie blijft hangen door een te lage network fee of dat een trade later wordt uitgevoerd dan verwacht tijdens drukte op het netwerk.

Conclusie

De mempool speelt een cruciale maar vaak onzichtbare rol binnen blockchainnetwerken. Het is de plek waar transacties worden verzameld, gecontroleerd en geprioriteerd voordat ze definitief worden vastgelegd op de blockchain. Door de decentrale opzet en het gebruik van network fees zorgt de mempool ervoor dat blockchains ook tijdens drukke periodes blijven functioneren, zij het soms met hogere kosten of langere wachttijden. Wie begrijpt hoe de mempool werkt, begrijpt beter waarom transacties soms vertraagd zijn en hoe timing en fees daarop van invloed zijn. Dat inzicht helpt gebruikers om bewuster, efficiënter en met meer controle gebruik te maken van crypto.