Wat is inflatie?

18 jun 2025 | 5 min leestijd

Inflatie betekenis

Inflatie is een economisch fenomeen waarbij de waarde van geld afneemt. Dit betekent dat je met hetzelfde bedrag minder kunt kopen dan voorheen. Dit wordt ook wel koopkrachtdaling genoemd. Als de prijzen van producten en diensten stijgen, maar je inkomen gelijk blijft, dan kun je minder besteden. Inflatie wordt meestal uitgedrukt in een percentage op jaarbasis. Een jaarlijkse inflatie van 3% wil dus zeggen dat de prijzen van producten of diensten gemiddeld 3% hoger zijn dan het jaar ervoor.

Inflatie wordt vaak als iets negatiefs gezien, maar centrale banken, zoals de Europese Centrale Bank (ECB), streven vaak naar een lichte inflatie. Een lichte inflatie (van net onder de 2%), zorgt voor een stabiele prijsontwikkeling, waarmee het consumenten stimuleert om geld te blijven besteden en een economische stilstand wordt voorkomen. Een te hoge of te lage inflatie kan juist schadelijk zijn voor de economie.

Korte samenvatting

Inflatie betekent een afname van de koopkracht door een algemene prijsstijging van producten en diensten.
De gemiddelde inflatie wordt berekend via de consumentenprijsindex (CPI), die de prijsontwikkeling van een mandje goederen en diensten meet.
Inflatie kan ontstaan door stijgende productiekosten, loonstijgingen, hogere belastingen, importinflatie en een grotere vraag naar producten.
Wanneer de inflatie hoger is dan gewenst, kan dit leiden tot onzekerheid in de economie en een daling van de koopkracht.
Monetaire inflatie ontstaat door het vergroten van de geldhoeveelheid via centrale banken, wat op lange termijn waarde vermindert.
Inflatie hoger dan het rendement op spaargeld betekent dat spaarders koopkracht verliezen, terwijl sommige beleggingen bescherming kunnen bieden.
Cryptocurrencies kunnen inflatie bestrijden met vaste voorraden, burn-mechanismen, stablecoins en gedecentraliseerd beleid.

Hoe wordt inflatie berekend?

De inflatie wordt berekend door te kijken naar de ontwikkeling van prijzen in een breed scala aan producten en diensten. Dit wordt de consumentenprijsindex (CPI) genoemd, waarbij de prijzen van een 'mandje' met goederen en diensten die huishoudens consumeren, worden vergeleken. In dit mandje zitten bijvoorbeeld dagelijkse boodschappen, kleding, energie, verzekeringen, abonnementen en huur. De gemiddelde prijs van het mandje wordt vergeleken met die van dezelfde maand in het voorgaande jaar, en de prijsverandering bepaalt de inflatie: is de gemiddelde prijs met 3% gestegen, dan is de inflatie over die periode 3%.

Er wordt bij het berekenen van de inflatie ook rekening gehouden met tijdelijke prijsschommelingen. Zo kunnen bijvoorbeeld energieprijzen volatiel zijn en kunnen deze zorgen voor een vertekend beeld. Daarom wordt er ook gekeken naar de kerninflatie, dit is de inflatie exclusief de sterk fluctuerende componenten zoals energie en voedsel.

In Nederland wordt de inflatie gemeten door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). In Europa wordt de "geharmoniseerde index van consumentenprijzen" (HICP) gebruikt om internationaal vergelijkingen te kunnen maken. Deze index meet op vergelijkbare wijze als het CBS de inflatiecijfers in verschillende Europese landen. Hierdoor kan de Europese Centrale Bank beter beleid voeren over de hele eurozone.

Waardoor ontstaat inflatie?

Inflatie kan ontstaan door verschillende factoren, meestal zijn dit veranderingen economische omstandigheden. Het hoeft niet per se door één factor te ontstaan, het is vaak een opstapeling van gebeurtenissen. Daarnaast kunnen externe gebeurtenissen, zoals oorlogen of een pandemie de inflatie versnellen. We hebben de belangrijkste oorzaken op een rijtje gezet:

Stijgende productiekosten
Als bedrijven meer moeten gaan betalen voor hun grondstoffen, energie of transport dan moeten zij deze extra kosten doorberekenen aan de consument. Hierdoor zullen de prijzen stijgen.
Loonstijgingen
Als de lonen van werknemers in een bedrijf stijgen, nemen de loonkosten van bedrijven ook toe. Wederom kunnen de bedrijven deze extra kosten doorberekenen aan de consument en kunnen de verkoopprijzen stijgen.
Hogere belastingen of accijnzen
De overheid kan in een land bepalen dat de btw of accijzen op producten zoals brandstof of alcohol moet stijgen, waarmee de prijzen in de winkel zullen stijgen.
Importinflatie
Geïmporteerde producten kunnen duurder worden, bijvoorbeeld door een zwakkere euro of door politieke spanningen in de wereld. Als de waarde van de euro daalt ten opzichte van andere valuta, kost het meer om goederen op de internationale markt aan te schaffen. Denk aan stijgende prijzen voor olie, elektronica of kleding uit niet-EU-landen. Een goed voorbeeld zijn de importheffingen die in 2025 door de Verenigde Staten zijn ingevoerd.
Grotere vraag naar producten
Als de economie goed draait en mensen meer gaan besteden, kunnen bedrijven de prijzen verhogen. Dit wordt ook wel vraaginflatie genoemd.

Wat zijn de gevolgen van inflatie?

Iedereen krijgt te maken met inflatie, vooral doordat het invloed heeft op de koopkracht van consumenten. Maar de gevolgen van inflatie zijn per situatie verschillend:

Voor consumenten
In het dagelijks leven is inflatie het meest voorkomend doordat de boodschappen duurder worden, energierekeningen stijgen en vakanties duurder zijn. Dit effect is het sterkst als de lonen niet in hetzelfde tempo meestijgen, daardoor gaat de koopkracht van mensen achteruit.
Voor spaarders
Bij een hoge inflatie kunnen mensen geld op hun spaarrekening langzaam verliezen in waarde. Staat er bijvoorbeeld een rente van 1% op je spaargeld, maar is de inflatie 4%, dan levert dit weinig op. Je vermogen mag dan wel met 1% groeien, maar uiteindelijk daalt je koopkracht.
Voor ondernemers
Als kosten van bedrijven stijgen, kan het lastig zijn om dit door te rekenen naar klanten, vooral als klanten prijsgevoelig zijn. De winstmarge van bedrijven wordt daarmee onder druk gezet. Daarentegen kan inflatie voor bedrijven ook gunstig zijn wanneer hun producten in waarde stijgen.
Voor de economie
Waar een lichte inflatie positief is voor de economie, kan een te hoge inflatie leiden tot onzekerheid, lagere investeringen en misschien zelfs een recessie. Centrale banken proberen dit te voorkomen door bijvoorbeeld de rente te verhogen.

Monetaire inflatie

We hebben nu vooral prijsinflatie behandeld, maar er bestaat ook monetaire inflatie. Dit is het fenomeen waarbij het monetaire beleid (dat bepaald wordt door centrale banken zoals de ECB of de Federal Reserve) massaal nieuw geld in omloop brengen. Dit kan in sommige gevallen leiden tot waardevermindering van de munt.

Monetaire inflatie is door de consument meestal niet voelbaar, bijvoorbeeld niet in de supermarkt, maar het heeft op de lange termijn gevolgen voor spaarders en beleggers. Als er geen economische groei is, maar de geldhoeveelheid wel blijft groeien, dan zal geld langzaam zijn waarde verliezen.

Kijk bijvoorbeeld naar het beleid na de financiële crisis van 2008 of de coronapandemie in 2020. Centrale banken kochten staatsobligaties op en de rente werd verlaagd om de economie te stimuleren. Dit mocht dan wel noodzakelijk zijn op de korte termijn, maar op de lange termijn zorgde het voor sterke inflatie doordat het vertrouwen in de munt was afgenomen.

Wat is de invloed van inflatie op beleggingen?

De invloed van inflatie is niet direct zichtbaar op je beleggingen, maar het kan stiekem toch invloed hebben op je winst.

Voorbeeld:

Op jaarbasis behaal je een rendement van 5%, maar de inflatie in dit jaar is 3%. Dan heb je in principe slechts 2% rendement in dat jaar. De inflatie heeft er voor gezorgd dat je winst minder waard is geworden.

Als belegger zijn er verschillende manieren om je vermogen te beschermen tegen inflatie. Zo kun je investeren in assets die als relatief inflatiebestendig worden gezien, zoals grondstoffen, edelmetalen of bepaalde aandelen. Ook cryptocurrencies worden steeds vaker gezien als een manier om je tegen inflatie te beschermen. Hoewel cryptocurrencies als volatiel worden gezien, hebben sommige cryptocurrencies deflatoire eigenschappen hebben waarmee het inflatie juist tegengaat.

Hoe wordt inflatie in crypto tegengegaan?

Cryptocurrencies gaan inflatie tegen doordat de meeste coins een vooraf vastgestelde of gecontroleerde uitgifte van nieuwe munten hebben, waardoor het minder gevoelig is voor monetaire inflatie. In de white paper van Bitcoin, dat in 2008 door Satoshi Nakamoto gepubliceerd is, werd de financiële crisis benoemd en werd het idee van een digitale valuta dat inflatie tegengaat opgegooid. Dit zijn verschillende voorbeelden hoe inflatie in crypto tegen wordt gegaan:

Maximale voorraad
Sommige cryptocurrencies hebben een maximale voorraad, waardoor de munt schaars is. Bitcoin heeft bijvoorbeeld een vast maximum van 21 miljoen munten en daarnaast worden er door de Bitcoin halving elke 4 jaar minder BTC uitgegeven.
Burn-mechanismen
Sommige blockchains maken gebruik van burn-mechanismen waarmee tokens vernietigd worden. Bij Ethereum worden bijvoorbeeld sinds de overstap naar Proof of Stake transactiekosten deels vernietigd, waardoor het aanbod van ETH tokens kan dalen.
Stablecoins
Stablecoins zoals USDC of EURC zijn gekoppeld aan de fiatgeld. In tijden van hoge prijsschommelingen kunnen stablecoins gebruikt worden als vluchthaven, doordat ze stabiliteit brengen.
Gedecentraliseerde controle
De meeste cryptoprojecten worden niet door een centrale partij beheerd, maar staat het beleid in een transparante code. Hierdoor is er geen centrale instantie zoals een overheid of bank dat zomaar extra geld in omloop kan brengen.

Toch kan er in de crypto wereld inflatie voorkomen, zeker bij projecten zonder maximale voorraad of met een hoge uitgiftesnelheid. Wees daarom altijd bewust van de risico's en doe altijd grondig onderzoek naar de projecten waar je in wil investeren.

Conclusie

Inflatie is een ingewikkeld maar onvermijdelijk economisch fenomeen dat invloed heeft op vrijwel iedereen. Een matige inflatie stimuleert economische groei, maar te hoge inflatie kan schadelijke gevolgen hebben. Het is daarom belangrijk om inflatie goed te begrijpen. Cryptocurrencies bieden interessante eigenschappen om inflatie tegen te gaan, maar brengen ook eigen risico’s met zich mee.