Wat is een decentralized exchange (DEX) en hoe werkt het?

Wat is een decentralized exchange (DEX)?

Een decentralized exchange (DEX) is een peer-to-peer marktplaats voor cryptocurrencies waar je kunt handelen zonder tussenpersoon. Geen bank, geen beurs, geen centrale partij die alles controleert. Je handelt direct met anderen, via smart contracts op de blockchain.

Het is eigenlijk het tegenovergestelde van de meest bekende cryptocurrency brokers en exchanges die je gewent bent. Dit noemen we namelijk centrale exchanges. Dit zijn exchanges waarbij je ook kunt handelen, maar waarbij het bedrijf (in ons geval dus Finst) als tussenpersoon fungeert. Finst zorgt er dus voor dat je trades veilig en snel worden afgehandeld in plaats van dat je dit zelf op de blockchain hoeft uit te voeren.

Bij decentralized exchanges gebeurt bijna alles via code. Mocht je een fout maken dan is er niemand die je kan helpen.

Korte Samenvatting

• DEX’en (Decentralized Exchanges) zijn exchanges waar je direct crypto tegen crypto kunt verhandelen op de blockchain.

• Ze draaien volledig op blockchaintechnologie en smart contracts, waardoor je zelf controle hebt over je assets. Er is geen centrale autoriteit.

• Bekende DEX’en zijn onder andere Uniswap, PancakeSwap en Curve.

• In plaats van orderboeken gebruiken DEX’en vaak liquiditeitspools voor snelle en directe swaps.

• Voordelen zijn meer privacy, lagere fees en een breder aanbod aan tokens, maar je bent wel zelf verantwoordelijk voor veiligheid en fouten.

• DEX’en zijn krachtig en innovatief, maar door de complexiteit zijn ze minder geschikt voor beginners dan centrale exchanges.

  ---

Hoe werkt een DEX?

In tegenstelling tot een ‘gewone’ exchange zoals Finst (ook wel CEX genoemd – Centralized Exchange), kun je op een DEX geen euro’s inwisselen voor crypto. Het is puur crypto voor crypto. Dus: Bitcoin verkopen en Solana kopen? Ja, dat kan. Euro’s storten op een decentralized exchange? Dat is niet mogelijk. Je zult jouw euro's ergens moeten omruilen voor crypto. Dit doe je bij centrale exchanges of brokers. Bij een gedecentraliseerde exchange heb je altijd een eigen wallet nodig, met daarop cryptocurrency. Je zult deze dus ergens anders gekocht moeten hebben.

Bij een CEX gaat het meestal zo: jij geeft aan wat je wilt kopen of verkopen, en de exchange koppelt jouw order aan iemand anders via een orderboek. Dat systeem bepaalt de prijs op basis van vraag en aanbod, net zoals de aandelenbeurs dat doet. Je kunt er vaak ook dingen als crypto bundels, staking, DCA en meer. En dat allemaal netjes geregeld binnen het platform zelf. Bij een DEX doe je dit allemaal zelf. Jij beheert jouw portfolio, doet zelf de beveiliging, en doet zelf de trades. Deze exchanges worden bij elkaar gehouden door smart contracts. Bij een centrale exchange worden dit soort dingen voor jou geregeld.

Liquidity pools

In plaats van een orderboek gebruikt een DEX meestal liquiditeitspools. Dat zijn potjes crypto die door andere gebruikers zijn 'vastgezet' (gelocked) in ruil voor een beloning (een soort rente). Hierdoor kunnen swaps direct uitgevoerd worden, zonder dat je op een koper of verkoper hoeft te wachten.

En nog iets moois: de meeste DEX’en zijn open source. Dus iedereen kan precies zien hoe ze werken en er zelf mee aan de slag. Dat is ook waarom er zoveel swap-platforms bestaan zoals: Uniswap, Sushiswap en PancakeSwap.

Kort gezegd:

• DEX = crypto-voor-crypto handel, volledig op de blockchain

• Geen tussenpersonen, geen orderboek, maar smart contracts en liquiditeitspools

• Volledig transparant en open-source, dus iedereen mag meedoen (of zelf bouwen)

De voordelen van een DEX

Not your keys, not your coins:
Een van de grootste pluspunten van een DEX? Je hoeft geen toestemming te vragen aan iemand. Geen overheidsregels, geen bedrijven die bepalen of je mag meedoen. Je hebt gewoon een wallet, crypto, en je kunt handelen. Jij bent dus volledig de baas. Zelfs als alle centrale exchanges op aarde er mee zouden stoppen, zou jij je eigen Bitcoin nog hebben op jouw wallet. Bij centrale exchanges zou dit niet het geval zijn. Ideaal dus voor mensen die anoniem willen blijven of derde partijen niet vertrouwen.

Dit is waarom men in de cryptowereld vaak zegt: 'not your keys, not your coins'. Hiermee proberen ze zeggen dat zolang jij je eigen keys (private keys en public keys) niet beheerd (oftewel je eigen wallet), jij in principe niet de echte eigenaar bent van jouw crypto. Nou is het natuurlijk niet zo zwart wit, maar wat het wel betekent is dat een centrale partij in theorie bij jouw crypto kan, terwijl de gedachtegang vanuit de Bitcoin oprichter (Satoshi Nakamoto) juist meer stuurde op controle hebben over je eigen geld.

Lagere kosten:
Omdat je direct en peer-to-peer handelt zullen de transactiekosten op decentralized exchanges vaak lager zijn. Er is geen derde partij die fees rekent om de transactie uit te voeren, je betaald alleen de blockchain-fee en je order wordt uitgevoerd.

Coin aanbod:
Een ander voordeel: veel meer keuze. Je zit niet vast aan een paar bekende coins. Op DEX’en vind je vaak tokens die je op de grote platforms nog helemaal niet kunt kopen. Dat maakt het ook aantrekkelijk voor mensen die vroeg in nieuwe projecten willen stappen (vaak nog tegen een veel lagere prijs).

En ja, sommige DEX’en bieden ook geavanceerde functies zoals margehandel of opties. Niet allemaal, maar het komt steeds vaker voor. En dat allemaal zonder tussenpersonen. Lekker direct, lekker vrij.

De nadelen van een DEX

Klinkt allemaal mooi, en dat is het ook, maar een DEX heeft ook zijn minpunten.

Niemand kan je helpen
Bij een decentralized exchange ben je altijd zelf verantwoordelijk voor alles. Stuur je je crypto per ongeluk naar een verkeerde wallet? Dan ben je helaas al je crypto kwijt. Niemand kan dit ooit nog terugdraaien. De blockchain is namelijk onveranderlijk. Er is ook geen supportafdeling die je nog even kan helpen. Alles draait namelijk op smart contracts, Als je iets verkeerd doet, is er geen weg terug.

Technische kennis
Zelfs voor mensen die technisch onderlegd zijn is het in het begin even goed uitzoeken hoe het werkt. Je hebt verschillende chains, verschillende tokens, verschillend wallets, smart contracts, netwerkinformatie en nog veel meer begrippen waar je kennis van dient te hebben. Het is dus niet aan te raden om hier als beginner zomaar mee te beginnen. We raden je altijd aan voorzichtig te zijn met beleggen, en vandaar dat voor de meeste beleggers een centrale exchange de beste optie is. Het is vaak minder foutgevoelig, je hebt geen omkijken naar veiligheid en je kunt niet zomaar je coins kwijtraken.

Scams
Aangezien je via DeFi platformen vaker in contact kunt komen met scam-munten is de kans hierop aanzienlijk hoger. De meeste centrale exchanges zullen onderzoek doen voordat ze een cryptomunt aanbieden. Je zult dus niet snel een scam tegenkomen op een centrale exchange. Pas dus op als je denkt een pareltje te hebben gevonden. Doe altijd je eigen onderzoek!

Decentralized vs Centralized Exchange

Het prestatieprobleem van blockchains

Blockchains zijn geweldig, maar niet altijd even snel of goedkoop. Zeker niet als je kijkt naar netwerken met smart contracts zoals Ethereum. En laat dit nou net de plek zijn waar 9 van de 10 grootste DEX’en op draaien.

Waar traditionele exchanges super snel prijzen kunnen bijwerken, en waar tienduizenden transacties per seconde mogelijk zijn gaat dit op een blockchain soms moeilijker. Ethereum heeft bijvoorbeeld een maximum aantal transacties per seconden (TPS) van tussen de 15 en 30. Dit kan wel opschalen als het drukker wordt, en er wordt ook gewerkt aan een model waarin Ethereum tienduizenden of zelfs meer dan 100.000 transacties aan kan. Maar dit laat tot nu toe nog op zich wachten. Je kunt op de Ethereum blockchain dus niet altijd zo snel en goedkoop handelen als op een exchange. Dit is overigens niet voor elke blockchain zo. Er zijn een hoop alternatieven die enorm goedkoop en snel zijn. Denk bijvoorbeeld aan Layer-2 oplossingen zoals Sonic (S), Optimism (OP) en Avalanche (AVAX).

Moeilijk voor beginners

Een DEX is ook niet meteen iets waar je zomaar even mee aan de slag gaat. Voordat je kunt traden, moet je best wat stappen doorlopen en begrijpen. Je moet namelijk eerst:

• Eerst een wallet aanmaken, zoals MetaMask of Phantom wallet.

• Dan crypto overmaken vanuit een centrale exchange naar die wallet (de wallet moet natuurlijk gevuld worden met crypto)

• Vervolgens je wallet koppelen aan een DEX zoals PancakeSwap of Uniswap (of een ander decentraal protocol op de blockchain).

• En pas daarna kun je handelen

Heb je een token gekocht? Dan zie je ‘m pas terug in je wallet als je handmatig het token-adres of de correcte chain hebt toegevoegd aan je wallet. Wil je toevallig je crypto ook nog eens naar een andere chain sturen dan zul je hier ook nog kennis van moeten hebben. Kortom, het is voor beginners dus niet altijd even makkelijk.

Voor beginners (en soms zelfs voor gevorderden) kost het allemaal best wat tijd en uitzoekwerk. Daarom kiezen veel mensen nog steeds liever voor een centrale exchange: sneller, eenvoudiger, en je hoeft je nergens druk over te maken.

DNS: nog steeds centraal geregeld

Even iets waar je misschien niet direct aan denkt: DNS (het systeem dat domeinnamen aan websites koppelt) is nog altijd centraal geregeld. Dus ook al is een DEX zelf volledig decentraal, het domein wordt vaak nog steeds beheerd via een centraal systeem. In theorie kan dat dus gecontroleerd, gewijzigd of zelfs geblokkeerd worden door bepaalde instanties.

Hoe gebruik je een DEX (Decentralized Exchange)?

Wil je crypto traden zonder tussenpersoon? Dan kun je een DEX gebruiken. Dat doe je door je crypto wallet te koppelen aan de DEX en dan rechtstreeks met anderen te handelen. Hier lees je hoe je dat aanpakt:

1. Kies een DEX, een wallet en de juiste blockchain
Er zijn verschillende DEX’en, zoals Uniswap (Ethereum), PancakeSwap (BNB Smart Chain) of Curve (meerdere chains). Je hebt ook een wallet nodig zoals MetaMask of Phantom Wallet. Zorg dat je wallet is ingesteld op de juiste blockchain, anders werkt het niet.

2. Koppel je wallet aan de DEX
Klik op ‘Connect wallet’ of scan een QR-code om je wallet te koppelen. De DEX zal meestal ook vragen op welke chain je zit of deze automatisch voor je selecteren. Kies hier de juiste (bijvoorbeeld Ethereum of BNB Chain).

3. Doe een trade
Is alles goed ingesteld? Dan kies je welke crypto je wilt traden en voer je de transactie uit. De DEX verwerkt dit via de blockchain. De DEX zal bijna altijd een gemakkelijke interface hebben waarin je bijvoorbeeld jouw Ethereum kunt omzetten naar Optimism (of wat er beschikbaar is op die blockchain en DEX).

4. Check of alles goed is gegaan
Na de trade kun je de details bekijken in je wallet en eventueel op een block explorer zoals Etherscan of BscScan (afhangend van de blockchain waarop je handelt) om zeker te zijn dat alles klopt.

Wat kost een DEX nou eigenlijk?

Dat verschilt per platform. Uniswap rekent bijvoorbeeld 0,3% per transactie, en dat bedrag gaat naar de mensen die liquiditeit leveren. In de toekomst kunnen daar nog protocolkosten bijkomen.

Maar eerlijk is eerlijk: die 0,3% valt in het niet vergeleken met de gas fees van Ethereum zelf. Tijdens drukke momenten kunnen die zomaar tientallen euro’s per transactie zijn. Stel je wilt dus je geld uit een protocol halen, dit verzenden naar een andere wallet, en hier toevallig ook nog een swap op maken, dan ben je al snel tientallen euro's kwijt aan dit grapje. We raden dus wederom aan om goed onderzoek te doen voordat je aan handelen op decentrale exchanges begint!

Conclusie

Decentralized exchanges (DEX’en) bieden een unieke en vrije manier om crypto te verhandelen zonder tussenpersonen. Ze zijn transparant, open-source, en geven je volledige controle over je eigen crypto (precies zoals Satoshi Nakamoto het ooit bedoelt had). Maar deze vrijheid komt met verantwoordelijkheid: je bent zelf verantwoordelijk voor veiligheid, technische kennis en het uitvoeren van je trades. Voor gevorderde gebruikers kunnen DEX’en veel voordelen bieden, zoals lagere kosten, toegang tot nieuwe tokens en meer privacy. Voor beginners zijn centrale exchanges vaak een veiliger en eenvoudiger startpunt. Wat je ook kiest: doe altijd goed onderzoek voordat je begint.